Meneer Böhm, uw professionele carrière heeft u de halve wereld rondgebracht. Wat waren de stations die u in het bijzonder kenmerkten?
Na een opleiding tot expediteur werd ik al snel naar het buitenland getrokken - eerst naar Engeland, toen naar Hongkong en Korea. In die tijd werkte ik vooral in de lucht- en zeevrachtsector. Later keerde ik via Italië terug naar Duitsland, waar ik jarenlang werkte als directeur van een logistiek bedrijf. Tegenwoordig ben ik zelfstandig consultant - met als doel mijn ervaring door te geven en bedrijven in de logistieke sector te ondersteunen.
Wat is de huidige situatie op de zeevrachtmarkt: keert de rust terug of blijft het onrustig?
Het is momenteel stabieler dan onmiddellijk na de pandemie, maar van echte rust kan geen sprake zijn. Politieke spanningen, handelsconflicten en nieuwe regelgeving blijven voor grote schommelingen zorgen. Door de aanvallen op koopvaardijschepen door Houthi-rebellen vermijden veel rederijen om door het Suezkanaal te varen. De schepen worden omgeleid via Zuid-Afrika. Dit verlengt de transporttijden, wat een grote uitdaging is, vooral voor bederfelijke goederen zoals voedsel. Het drijft ook de kosten op.
Kunt u ons specifieke cijfers geven?
Vóór de crisis werd ongeveer 30 procent van het wereldwijde containervervoer via de Rode Zee afgehandeld. Begin 2025 omzeilde al 85 tot 90 procent van de schepen de route door de Rode Zee en voer in plaats daarvan langs Kaap de Goede Hoop - met een tot 20 dagen langere transittijd en ongeveer 1 miljoen dollar aan extra brandstofkosten per reis.
Er komt momenteel ook onzekerheid uit de VS. Voel je dit in de markt?
Absoluut. Veel beslissingen zijn volledig onvoorspelbaar, vooral onder Donald Trump. Tarieven tot 70 procent worden vrijwel van de ene op de andere dag opgelegd - de goederen zijn vaak al onderweg. En als de randvoorwaarden midden op het water veranderen, moeten containers worden teruggedraaid of omgeleid. Dit is niet alleen logistiek complex, maar ook extreem duur - vooral als de getroffen container onderaan de stapel staat en alle andere eerst naar beneden moeten worden getild.
Hoe voorspelbaar zijn internationale toeleveringsketens op dit moment?
Supply chains zijn beter voorspelbaar dan tijdens de pandemie, maar we zijn nog ver verwijderd van echte stabiliteit. Flexibiliteit, real-time transparantie en alternatieve routeplanning zijn vandaag de dag de belangrijkste vereisten voor het beheer van toeleveringsketens. Bedrijven die vertrouwen op digitale monitoring kunnen sneller reageren en risico's beter beheren. Vooral havenlogistiek maakt het erg moeilijk om de toeleveringsketen te plannen. Er zijn grote capaciteitsknelpunten in achterlandverbindingen. Er is een gebrek aan machinisten en gespecialiseerd materieel zoals stroomaggregaten*. De uitstroom per spoor wordt ook regelmatig negatief beïnvloed door spoorstoringen of werkzaamheden aan het spoor.
Zijn de prijzen ondertussen gestabiliseerd?
Niet echt - er zijn nog steeds aanzienlijke schommelingen, vooral op de routes tussen Azië en Europa. Politieke spanningen, bijvoorbeeld in het Midden-Oosten of Oekraïne, hebben invloed, net als nieuwe regelgeving, seizoensinvloeden, capaciteitsknelpunten, het gedrag van grote rederijen, stakingen, zoals onlangs in Noord-Europese havens, en de CO₂-heffing. Daarbij komen nog stijgende kosten door technische eisen, zoals het gebruik van brandstoffen met een lagere uitstoot. De omschakeling is duur en in veel gevallen economisch nauwelijks haalbaar. Slechts één cijfer: Vóór de pandemie bedroeg de containerprijs van Sjanghai naar de belangrijkste havens in Noord-Europa bijvoorbeeld gemiddeld 1400 dollar per 20-voets standaardcontainer (TEU). Tegenwoordig ligt dat ongeveer 20 procent hoger.
Hoe geïnteresseerd zijn uw klanten in klimaatvriendelijke of CO₂-neutrale logistiek?
Duurzaamheid wordt steeds belangrijker en de druk neemt zienderogen toe: klanten eisen CO₂-informatie in hun offertes en duurzaamheid wordt een concurrentiefactor. Aanbestedingen voor vrachtvervoer worden niet langer alleen geëvalueerd op basis van de gunstigste prijzen voor de beste service, maar ook op basis van de laagste uitstoot. Maar zodra het op geld aankomt, wordt de realiteit duidelijk - als de groene aanbieder duurder is, wordt vaak toch voor de goedkopere optie gekozen. Uiteindelijk is het voor velen de prijs die telt, niet de ecologische voetafdruk. Een groot probleem is de klantenbinding: Velen eisen groene vloten met LNG-aandrijving - maar toen de gasprijzen tijdens de energiecrisis explodeerden, was bijna niemand bereid om de extra kosten te dragen. Veel transportbedrijven moesten hun voertuigen op gas parkeren. Toch zijn er veelbelovende benaderingen: In Nederland is bijvoorbeeld het eerste lage-emissie containerschip in gebruik - gezamenlijk gefinancierd door het transportbedrijf en de klant. Zonder dergelijke partnerschappen zal het in de toekomst niet lukken.
Zie je verdere vooruitgang in alternatieve aandrijvingen?
Ja, vooral met LNG-aandrijvingen. Het gebruik van methanol en de eerste concepten voor aandrijvingen op waterstof worden steeds belangrijker. De binnenhavenexploitant Moerdijk Container Terminal (NL) heeft binnenschepen met elektrische aandrijvingen in de vaart voor zijn binnenvaartroute naar Rotterdam. Windenergie wordt ook weer besproken als aanvullende technologie, bijvoorbeeld in de vorm van rotorzeilen. Veel van deze technologieën staan echter nog in de kinderschoenen of zijn beperkt tot bepaalde scheepsklassen.
Welke rol speelt digitalisering in de industrie?
Een centrale. Zonder digitale processen zou de sector vandaag instorten. Track & trace, geautomatiseerde processen, digitale interfaces - dit is de enige manier om het immense volume aan te kunnen ondanks het gebrek aan personeel. Toch is er nog ruimte voor verbetering, bijvoorbeeld in de end-to-end integratie van douane- en documentprocessen. Havens als Rotterdam en Antwerpen hebben een zeer efficiënt digitaal platform dat een efficiënte planning van haven- en achterlandlogistiek mogelijk maakt.
Hoe beoordeelt u de toekomstige levensvatbaarheid van de haven van Hamburg?
Hamburg blijft een centraal knooppunt, maar de uitdagingen zijn groot. De verbinding met het achterland is gebrekkig en wachttijden van 40 tot 60 uur zijn niet ongewoon. Hoewel Hamburg een inhaalslag heeft gemaakt op het gebied van digitalisering, loopt het nog steeds achter op Rotterdam en Antwerpen. Dit heeft gevolgen voor de kosten en verhoogt de druk in de internationale concurrentie.
Kan Wilhelmshaven een alternatief zijn?
Het potentieel is er, maar de realiteit blijft achter. Er is een gebrek aan infrastructuur en verbindingen. Als de haven dichter bij de grote economische centra had gelegen, was er meer mogelijk geweest. Zoals het nu is, blijft Wilhelmshaven een aanvullende locatie, maar geen serieuze vervanging voor Hamburg, Rotterdam of Antwerpen.
Wat ziet u als de meest urgente problemen in de sector?
Duidelijk: het tekort aan geschoolde arbeidskrachten. In regio's zoals München of Stuttgart is het bijna onmogelijk om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden. Tegelijkertijd neemt de complexiteit van de regelgeving toe - bijvoorbeeld door de zogenaamde "Kassel Act". Dit verwijst naar strengere EU-regels voor cabotage*. Naar mijn mening moeten we de cabotageregels veranderen of afschaffen en transportbedrijven uit de Baltische staten of Zuidoost-Europese landen eindelijk vrij laten opereren in Hamburg, Antwerpen of Rotterdam. In het verleden konden buitenlandse chauffeurs meerdere transporten binnen Duitsland uitvoeren. Tegenwoordig zijn maximaal drie ritten in zeven dagen toegestaan - waarna een pauze van enkele dagen moet worden genomen. Dit maakt de planning veel complexer en het transport aanzienlijk duurder.
Zijn er lichtpuntjes, d.w.z. echte paradepaardjes in de sector?
Ja, maar veel bevindt zich nog in de proeffase. Er zijn eerste benaderingen om lege ritten te vermijden - bijvoorbeeld door intelligentere containerbehandeling. Alternatieve aandrijfsystemen in de binnenvaart boeken ook vooruitgang. Maar één ding is duidelijk: zonder klanten die meedoen en investeren, zal veel bij stukjes en beetjes blijven. Dienstverleners kunnen de transformatie niet alleen aan.
*Een motor die een generator aandrijft en bijvoorbeeld koelcontainers van stroom voorziet tijdens transport als er geen externe stroombron beschikbaar is.
**Cabotage = vervoer van goederen binnen een land door buitenlandse transportbedrijven.
Over de persoon: Olaf Böhm
Olaf Böhm is opgeleid als expediteur en heeft bijna 35 jaar ervaring in internationaal logistiek management. Zijn carrière heeft hem in bijna twee decennia door verschillende Europese markten gevoerd - waaronder het Verenigd Koninkrijk en Italië - en naar Azië, met name Hong Kong en Zuid-Korea. In 2012 nam Böhm als onderdeel van een opvolgingsplan de leiding over van een logistiek bedrijf in München dat gespecialiseerd is in voedsellogistiek. Een jaar later werd hij partner. Tijdens zijn elf jaar in het management speelde hij een sleutelrol in de organische uitbreiding van het bedrijf van twee naar elf locaties in acht landen - met een omzetgroei van ongeveer 80 naar bijna 300 miljoen euro. Olaf Böhm verkocht zijn aandelen eind 2023. Tegenwoordig ondersteunt hij bedrijven als consultant bij strategische groei- en transformatieprocessen - met een bijzondere focus op logistiek, supply chain management en internationale markten. Zijn bedrijf is gevestigd in Aßling bij München. Meer informatie: www.bo-log-consulting.com